logoutZaloguj/ZarejestrujLoguj z FB
 

Google Map
Kościół p.w. Przemienienia Pańskiego (dawniej cerkiew prawosławna) z 1902r
RYGAŁÓWKA (augustowski, Lipsk)
Opis: Kościół p.w. Przemienienia Pańskiego (dawniej cerkiew prawosławna) z 1902r Kościół p.w. Przemienienia Pańskiego (dawniej cerkiew prawosławna) z 1902r
Współrzędne
resize
Autor informacji : Tadeusz Plebanski
Data utworzenia informacji : 22-01-2010 20:02:16
Autor modyfikacji : Grzegorz Kossakowski
Data modyfikacji informacji : 28-07-2011 19:04:16

Historia wsi i okolic

Zabytkowa cerkiew prawosławna, ob. kościół rzym.-kat. par. p.w. Przemienienia PańskiegoW połowie XV wieku powstała wielka Puszcza Grodzieńska, która została podzielona na mniejsze części: Puszczę Perstuńską i Puszczę Nowodworską. Wraz z wydzieleniem puszczy powoływano ich zarząd: namiestników, leśniczych i utworzono kategorie ludzi tzw. osoczników, mających pilnować puszczy. Wsie osockie początkowo położone z reguły na skraju puszczy stanowiły zaczątek, stałego osadnictwa na tym obszarze. Początkowo wsie te leżały pod samym Grodnem, co świadczy, że aż tam sięgała puszcza. Wraz z rozwojem osadnictwa jej granice przesuwały się na zachód.

Przed 1506 rokiem Hrynko Chodkiewicz Wołłowicz z Bali, horodniczy grodzieński, otrzymał ziemie po obu stronach rzeki Niedźwiedzicy i założył tam dwór Lipsk później zwany Lipskiem Murowany. Obok niego założono wsie: Siółko, Rygałówka, Jaczniki, Doliczany, Dulkowszczyzna, Lipszczany. Dobra te należały kolejno do: Wołłowiczów, Wojnów, Micutów, Jundziłłów, Buffałów, Karwowskich  i Augustowskich.

Nazwa wsi Rygałówka najprawdopodobniej została przerobiona z litewskiej nazwy złożonej Riga — lauk— is, od litewskiej nazwy „ringe" co oznacza zakręt, zygzak i wyrazu „laukas” w znaczeniu pole, łąka. Czyli łąka o zygzakowatym, wygiętym kształcie, taka interpretacja jest najodpowiedniejsza ponieważ i dziś przy miejscowości Rygałówka da się zaobserwować łąkę nad rzeką Niedźwiedzicą o wygiętym zygzakowatym kształcie. Pisownia nazwy omawianej miejscowości wraz z upływem czasu przekształcała się i tak: w 1744 roku i w 1784 roku pisano ją „Rygałowka ", w 1808 roku „Rygalowka " a w 1889 roku w obecnej formie „Rygałówka”.

Historia  parafii 

Wraz z akcją kolonizacyjną w XVI wieku rozwijała się sieć parafialna. Założenie nowej parafii odbywało się przeważnie w sposób spontaniczny, fundatorami nowych cerkwi byli dziedzice, ludność danej wsi, a czasem nawet poszczególni wierni, np. bogaci mieszczanie lub kandydaci na stanowisko proboszcza. Udział biskupa w akcie postania nowej parafii ograniczał się, jak się zdaje, do przyjęcia do wiadomości faktu instytuowania i wyświęcenia nowego proboszcza oraz poświęcenia cerkwi. Należy przypuszczać, że taki pierwotny początek miała również parafia Rygałówka.

 Wiadomo z dokumentów historycznych, że protokoły wizytacji w parafii znajdowały się od 1720 rodu a Ojciec Święty Klemens XIV 22 grudnia 1769 roku udzielił odpustów na świętą Trójcę i św. Mikołaja parafii unickiej w Rygałówce. Po wybudowaniu nowego kościoła tytuł parafii został w 1818 roku przemianowany na Przemienienie Pańskie. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje wzmiankę, że parafię i kościół w Rygałówce „erygowali Wojnowie i Gołohubowie nie wiadomo kiedy, a Buchowieccy w 1818 roku erekcję odnowili".  Informacja ta wskazuje na XVlI wiek jako początek parafii, gdyż w tym to wieku funkcjonuje nazwa Lipsk Wojniński od Wojnów Książąt Litewskich. Wiemy również, że pod koniec XVIII wieku parafia nosiła wezwanie św. Mikołaja i posiadała kaplicę filialną w Ponarlicy, erygowaną  przez chorążych Buchowieckich. Formalnie uśmiercenie obrządku greckokatolickiego nastąpiło 18 lutego 1875 roty ukazem cara Aleksandra II. Wielu wiernych z parafii Rygałówka za przykładem swojego pasterza ks. Michała Gajdymowskiego, aby nie narazić się na represje przyjęło prawosławie, wielu jednak trwało w wierze ojców, co łączyło się z licznymi trudnościami, przede wszystkim z możliwością zaspokajania potrzeb religijnych. Od tego momentu parafia staje się prawosławną.

Zabytkowa cerkiew prawosławna, ob. kościół rzym.-kat. par. p.w. Przemienienia PańskiegoObecny kościół w 1901 roty rozpoczęto budować jako prawosławną cerkiew murowaną, ponieważ poprzednia cerkiew drewniana jeszcze unicka była tak  zniszczona, że nie było można odprawiać Mszy Świętej w zimie. Wmurowanie kamienia węgielnego w fundament odbyło się 22 maja 1901 roty i przybyły na tę uroczystość trzy pielgrzymki z parafii prawosławnych będących w sąsiedztwie: z Lipska, Hołynki i Łabna. Budowa cerkwi w Rygałówce została ukończona w bardzo krótkim czasie, tzn. w październiku 1902 roty i konsekrowana przez archimandrytę Ewlogejma. Świątynia została wzniesiona zgodnie z tradycją prawosławną na planie krzyża greckiego, z wieżą na planie ośmiokąta, od południa wpisaną w plan korpusu, przykryto ją kilkoma kopułami.

Punkiem zwrotnym w życiu wiernych zamieszkujących parafię był rok l905.  Po klęsce Rosji w wojnie japońskiej doszło do ogłoszenia 30 kwietnia 1905 roku edyktu tolerancyjnego i amnestii za przewinienia religijne. Ukaz nie przywracał unii, jednak  pozwalał oświadczyć się za dobrowolnym wyznaniem (katolickim lub prawosławnym). Liczba wiernych prawosławnej cerkwi w parafii Rygałówce zmniejszała się da tego stopnia, że tuż po wybuchu I wojny światowej w 1914 roty wyjechał pop prawosławny, pozostawiając cerkiew z malutką garstką swoich wiernych.

Dnia 27 maja 1919 roku Bp Antoni Karaś na prośbę wiernych utworzył w Rygałówce parafię Rzymskokatolicką, gdyż niemal wszyscy wierni przeszli na ten obrządek. Parafia weszła do diecezji augustowskiej, dekanatu augustowskiego. W roku 1927 kościół został przebudowany i zmieniono częściowo jego styl. Przebudowano frontową wieżę z ośmiokątnej na czworokątną. Usunięto kopuły i stary dach, a wybudowano nowy i pokryto blachą.

Dokonano reperacji uszkodzonych ścian. Malowidła olejne na suficie i ścianach zamalowano białą farbą i usunięto carskie wrota, częściowo zniszczone w czasie wojny. Dodatkowo kościół otoczono kamiennym murem. Papież Pius Xl bullą „Vixdum Poloniae unitas" 28 października 1925 roku dokonał reorganizacji struktur kościelnych w Polsce. Utworzył diecezję- łomżyńską, w skład której w dekanacie Teklińskim  weszła parafia Rygałówka.

W początkach erygowania parafii rzymskokatolickiej w Rygałówce w 1919 roku liczyła 1524 wiernych i składała się w ogromnej większości z byłych unitów. Obecnie należy do niej 13 wsi i stan liczbowy wiernych jest podobny.

Ołtarz główny noszący imię Przemienia Pańskiego znajduje się w centralnej części świątyni. Wykonany w 1939 roku z drzewa dębowego, gruszowego i lipowego przez rzeźbiarza. Bałdoka z Grodna.

Obraz „'Trójca Święta” szczęśliwie zachował się z wcześniejszego Kościoła. Czas powstania obrazu to I poł. XIX w., autor nieznany. Obraz skomponowany jest w prostokącie (290 x178 cm) malowany techniką olejną na płótnie, przedstawia Trójcę Świętą.

Autorem tekstu jest ks. Tadeusz Białous


Zabytkowa cerkiew prawosławna, obecnie kościół rzymsko-katolicki, parafialny p.w. Przemienienia Pańskiego wzniesiona w latach 1879-1904 została wpisana do rejestru zabytków pod nr: A-1058 z 18.09.1996r.

 

Monument
Zapraszamy do uzupełnienia opisu