Ponieważ istniejący kościół był za mały dla katolickiej społeczności Białegostoku, która w 1839 roku liczyła 8444 wiernych (wliczając również okoliczne wsie) , konieczna była rozbudowa kościoła. Wówczas jednak nie uzyskano na to zgody od Generała- Gubernatora Wileńskiego.  Później gdy starano zorganizować nową parafię wydarzenia związane z Powstaniem styczniowym definitywnie przekreśliły te plany. Dopiero staraniem proboszcza Wilhelma Szwarca po 1890roku  budowa nowego kościoła stała się realna. Początkowo całkiem poważnie rozważano usytuowanie kościoła na wzgórzu św. Rocha i aby zyskać przychylność władz carskich nadać jemu wezwanie św. Mikołaja tak jak panujący wówczas car.  Niestety komisja budowlana zauważyła trudności z realizacją tak dużego obiektu w tym miejscu i ostatecznie gubernator nie wyraził zgody na jego realizację. Ostatecznie po wielu zabiegach i staraniach udało się zrealizować przedsięwzięcie spełniając warunek pozwalający jedynie na rozbudowę istniejącego kościoła. Rozbudowa trwająca od 1900 do 1907roku była dość nietypowa. Do małego kościółka dobudowano wielką świątynię, ale w ten sposób spełniono warunek.

Ten wyjątkowy zespół sakralny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny był w tamtym czasie najbardziej charakterystycznym obiektem. Strzeliste, wysokie wieże kościoła , wyraźnie widoczne z niemal wszystkich stron było najczęstszym motywem przedstawianym na pocztówkach.

Drugim w kolejności obiektem sakralnym była ufundowana w 1758roku przez Jana klemensa Branickiego kaplica przydrożna p. w. Św. Marii Magdaleny.  Przeznaczona była ona dla ludności obrządku katolickiego.W 1864 roku władze zaborcze odebrały kaplicę katolikom i przekazały społeczności prawosławnej. Niestety nie było chyba widokówek z tym obiektem.