Przeglądaj mapę
logoutZaloguj/Zarejestruj

Cerkiew pw Przemienienia Pańskiego z 1856r (KNYSZYN)

Kolonizując na początku XVI w. Puszczę Knyszyńską Mikołaj Radziwiłł osiedlił na jej terenach Rusinów. Pierwsza wzmianka o cerkwi w Knyszynie pochodzi z 1551 r. Prawosławna świątynia pod wezwaniem św. Spasa (Przemienienia Pańskiego) stanęła na obecnej ul. Białostockiej, w miejscu dzisiejszych zabudowań szkolnych, a w sąsiedztwie dawnego dworu Zygmunta II Augusta. Służyła ona prawosławnym dworzanom z królewskiego orszaku, a wcześniej był może osobom z otoczenia starosty Aleksandra Chodkiewicza, wyznawcy wschodniego chrześcijaństwa.

W XVI w. knyszyńska cerkiew, m.in. dzięki nadaniom Zygmunta Augusta, przeżywała swój rozkwit. Miała filię w nieodległym Boguszewie, której fundatorami byli mnisi suprascy i z czasem przejęli też opiekę nad cerkwią w Knyszynie. Regres i zapewne całkowite zamknięcie świątyni prawosławnej nastąpiło w XVII w.

Ponowne wznowiła działalność w II połowie XVII stulecia jednak już jako unicka. Między mieszkającymi w Knyszynie unitami i katolikami panowały przyjazne stosunki. Świadczyć mógł o tym m.in. chrzty, których nieraz udzielał w zastępstwie księdza katolickiego, kapłan unicki.

Jeszcze w latach 70. XVIII w. knyszyńscy unici ciągle korzystali z usytuowanej przy ul. Białostockiej drewnianej, krytej słomą świątyni, której stan pozostawiał wówczas wiele do życzenia. Jej wyposażenie nie należało do bogatych, a do nabożeństw używano ksiąg prawosławnych. W tym czasie zaczęto rozważać budowę nowej o świątyni przy ul. Goniądzkiej, na placu, który należał do dóbr cerkiewnych. Plany wcielono w życie dzięki staraniom starosty Tomasza Czapskiego w latach 80. XVIII w.

Nowa cerkiew została zniszczona już w czasie przemarszu wojsk napoleońskich i życie religijne musiało wrócić do budynku przy ul. Białostockiej.

Cerkiew pw Przemienienia Pańskiego z 1856rNa początku XIX w. liczba unitów w Knyszynie zaczęła spadać. Po kasacji przez władze carskie unii brzeskiej, ze względu na bardzo zły stan budynku cerkiew zamknięto w 1846 r. Rolę parafialnej świątyni pełniła cerkiew Boguszewska. Po rozbiórce świątyni przy ul Białostockiej, dzięki dotacji Krasińskich, ówczesnych zarządców Knyszyna, w 1856 r. nową cerkiew wybudowano na rynku w Knyszynie. Poświęcona Przemienieniu Pańskiemu świątynia była ponownie prawosławna. W latach 70. XIX w. na cmentarzu prawosławnym przy ul. Tykockiej postawiono przeniesioną z Boguszewa cerkiew św. Paraskiewy. Po II wojnie światowej rozebrano ą. Dom parafialny został zbudowany przy ul. Starodawnej, a przy ul. Grodzieńskiej powołano mały klasztor żeński, zlikwidowany w 1900 r. Na początku XX w. parafia prawosławna w Knyszynie liczyła około 500 osób (z czego znaczna część to urzędnicy carscy), które zamieszkiwały Knyszyn, Goniądz i kilkanaście pobliskich wsi. Po I wojnie światowej, m.in. z powodu wyjazdu Rosjan, liczba parafian prawosławnych była na tyle znikoma, że w 1925 r. parafię zlikwidowano i budynek cerkwi przewieziono do Wasilkowa. Tam służył jako kaplica cmentarna. Po II wojnie światowej rozebrano go, a materia³y wykorzystano do budowy funkcjonującej do dziś plebanii.

Tekst pochodzi z folderu turystycznego umieszczonego na portalu Urzędu Miejskiego w Knyszynie.


Zdjęcia archiwalne

do roku 1918
Cerkiew pw Przemienienia Pańskiego z 1856r
Cerkiew pw Przemienienia Pańskiego z 1856r©umieścił: Grzegorz Kossakowski


Linki zewnętrzne

Link do Wikipedii
Urząd Miejski w Knyszynie. Cerkiew.
http://www.knyszyn.pl/asp/pl_start.asp?typ=13&sub=4&menu=74&artykul=1380&akcja=artykul