Przeglądaj mapę
logoutZaloguj/Zarejestruj

Dziedziniec Pałacu Branickich. (Białystok)

Dziedziniec Pałacu Branickich.Część północno - wschodnią założenia pałacowo - ogrodowego Branickich w Białymstoku stanowią dziedzińce: wstępny, honorowy, dziedziniec przy Arsenale oraz teren dawnych ogrodów oranżeryjnych. Dziedzińce i ogrody oranżeryjne były kształtowane przez hetmana Branickiego równolegle z rozbudową całego założenia rezydencjonalnego.

Dziedziniec honorowy ograniczały: korpus główny pałacu oraz dwie oficyny pałacowe - oficyna gościnna ze stajnią po północnej stronie dziedzińca oraz oficyna kuchenna z wozownią po stronie wschodniej . Dziedziniec wstępny oddzielony był od honorowego niskim murkiem i w całości otoczony ogrodzeniem wykonanym z drewnianych przęseł, mocowanych pomiędzy murowanymi, tynkowanymi słupami. Na jego terenie znalazły się dwa obszerne trawniki z fontannami we wgłębnikach.

Znaczne nasilenie prac na dziedzińcach pałacowych miało miejsce w 1738 r. Urządzano wówczas dziedziniec wstępny i wzniesiono bramę wjazdowa na dziedziniec honorowy według projektu Jana Henryka Klemma. W drugiej połowie lat 50. ponownie objęto pracami dziedzińce. W 1758 r. przeniesiono reprezentacyjną bramę wjazdową w miejsce jej obecnej lokalizacji, a zamiast niej - pomiędzy dziedzińcem wstępnym i honorowym ustawiono dwie monumentalne rzeźby dłuta Jana Chryzostoma Redlera przedstawiające Herkulesa walczącego ze smokiem i Herkulesa walczącego z hydrą. W czasach hetmana Branickiego dziedziniec honorowy był wybrukowany, co odnotowano w inwentarzu spisanym po śmierci hetmana:

Dziedziniec ten [wstępny] opiera się o oficyny pałacowe i o dziedziniec przed pałacem brukowany, którego wjazd przyozdobiony jest znacznej wielkości z kamienia robionymi dwoma Herkulesami.

Nie wiadomo, jaką nawierzchnię miał wówczas dziedziniec wstępny. Dziewiętnastowieczne fotografie dziedzińców pałacowych pokazują, że były one wówczas częściowo pokryte brukiem ułożonym w charakterystyczne pasy. Trudno jednak stwierdzić, czy jest to jeszcze bruk osiemnastowieczny, czy nowszy, ułożony w XIX wieku.

Tekst zaczerpnięty ze strony Ogród Branickich.

 

Obecnie po wielu latach zaniedbany dziedziniec odzyskał dawny wygląd, który można było odtworzyć na podstawie wykopalisk i zachowanych dokumentów. Wygląd tej części założenia pałacowo- parkowego zmienił się w ostatnich latach nie do poznania. Zawdzięczać to można w głównej mierze fontannom na dziedzińcu, których wcześniej tam nie było. Prawdę mówiąc sam hetman Branicki nie mógł się cieszyć tym widokiem, gdyż chociaż trzykrotnie próbowano je wówczas założyć, to niestety  technologia tamtych czasów nie pozwoliła na ich uruchomienie. Umiejscowienie i wygląd fontann odwzorowano na podstawie rycin i wykopalisk archeologicznych.

Dziedziniec Pałacu Branickich.Boczne baszty, pawilony czy też jak utarło się nazywać studnie, również są odnowione i przygotowane dla zwiedzających. Obecnie można zajrzeć tam przy okazji większych uroczystości (jak np. Noc Muzeów, czy "Lecie z Zabytkami") ale niebawem mają częściej udostępniane mieszkańcom i turystom. Docelowo w basztach ma powstać Centrum Multimedialne z prawdziwego zdarzenia na otwarcie, którego trzeba będzie jeszcze poczekać.

Zdjęcia

Dziedziniec Pałacu Branickich.
Jedna z baszt zwana też studnią (chociaż nigdy nie pełniła tej funkcji) zatopiona w wiosennych kwiatach. ©fot. Grzegorz Kossakowski
Dziedziniec Pałacu Branickich.
Druga z baszt ustawiona po przeciwnej stronie dziedzińca pałacowego.©fot. Grzegorz Kossakowski
Dziedziniec Pałacu Branickich.
Widok na Bramę Główną ustawionej na froncie dziedzińca wstępnego.©fot. Grzegorz Kossakowski
Dziedziniec Pałacu Branickich.
Fontanny zrekonstruowane w 2011 roku.©fot. Grzegorz Kossakowski
Dziedziniec Pałacu Branickich.
Jedna z dwóch rzeźb Jana Chryzostoma Redlera przedstawiająca Herkulesa walczącego ze smokiem.©fot. Grzegorz Kossakowski
Dziedziniec Pałacu Branickich.
W baszcie od strony Arsenału odkryto ceglane kanały, które początkowo sądzono że pełniły rolę toalet dla służby pałacowej. Badania wykazały jednak że była tam umieszczona maszyneria, której funkcji nie potrafiono określić (mogła wspomagać pracę pałacowych fontann)©fot. Grzegorz Kossakowski
Dziedziniec Pałacu Branickich.
Tu widzimy fragmenty ceramicznej posadzki i elementy wykonane z piaskowca, które były prawdopodobnie fragmentami ogrodowej architektury (np fontann). Już niedługo baszty mają być udostępnione zwiedzającym a wówczas pojawią się też opisy do tych wykopalisk.©fot. Grzegorz Kossakowski
Dziedziniec Pałacu Branickich.
W odremontowanych basztach pod szklaną posadzką wyeksponowano elementy architektoniczne, odkryte podczas wykopalisk na terenie dziedzińca.©fot. Grzegorz Kossakowski

Zdjęcia archiwalne

do roku 1918
Dziedziniec Pałacu Branickich.
Tak wyglądał dziedziniec pałacowy w 1914 roku. W tle świeżo wybudowany w 1913 roku hotel Ritz. Ze zbiorów J. Murawiejskiego.©umieścił: Grzegorz Kossakowski
Dziedziniec Pałacu Branickich.
Na popularnej pocztówce z okresu carskiego widzimy gęsto zadrzewiony dziedziniec wstępny. Ze zbiorów J. Murawiejskiego.©umieścił: Grzegorz Kossakowski
Dziedziniec Pałacu Branickich.
Dziedziniec Pałacu Branickich.©umieścił: Jarek Wojtach
1919 do 1939
Dziedziniec Pałacu Branickich.
W okresie międzywojennym teren dziedzińca został nieco oczyszczony z wysokich drzew pozostawiono jedynie niskie krzewy wytyczające drogę do ówczesnego Województwa. Ze zbiorów J. Murawiejskiego.©umieścił: Grzegorz Kossakowski