Przeglądaj mapę
logoutZaloguj/Zarejestruj

Kościół Św. Rocha (BIAŁYSTOK)

Historia

Kościół Św. RochaParafię św. Rocha erygował 20 V 1925 r. bp Jerzy Matulewicz, który wcześniej (9 II 1925) mianował proboszczem przyszłej parafii ks. Adama Abramowicza.
 Białystok do tego czasu miał tylko jedną parafię, gdyż władze carskie nie pozwalały na utworzenie następnych, a miasto się rozwijało. Sprawa budowy kościoła na wzgórzu św. Rocha, gdzie znajdowała się kaplica pod tym wezwaniem, zbudowana przez Jana Klemensa Branickiego w 1750 r. pojawiała się już w zamiarach białostoczan od połowy XIX w. Odżyła też w czasie okupacji miasta przez wojska niemieckie od 1915 r. Wiadomo, że w 1918 r., gdy ks. dziekan Antoni Songajło przekazywał parafię białostocką ks. Lucjanowi Chaleckiemu, przekazał też mu zebrane ofiary na budowę kościoła św. Rocha.
Sprawa nowej parafii i budowy kościoła nabrała konkretnych kształtów w 1925 r., kiedy to biskup wileński Jerzy Matulewicz mianował ks. Adama Abramowicza, na własną jego prośbę, proboszczem powołanej wkrótce do życia parafii św. Rocha. Miał on za zadanie zorganizować drugą parafię w Białymstoku i zbudować kościół przy kaplicy św. Rocha na nieczynnym od lat cmentarzu. Po przybyciu do Białegostoku rozpoczął przygotowania do budowy kościoła. W 1926 r. rozebrano kaplicę cmentarną i wzniesiono kaplicę tymczasową. W tym samym roku na łamach czasopisma "Architektura i Budownictwo" ogłoszono konkurs na projekt świątyni. Spośród ponad 70 prac jury przyznało pierwszą nagrodę projektowi, który przedstawiał modernistyczną świątynię o kształtach geometrycznych. Propozycja nie znalazła akceptacji inwestora i w
Kościół Św. Rochadrugim etapie konkursu, ks. Abramowicz wybrał do realizacji projekt profesora Politechniki Warszawskiej inż. arch. Oskara Sosnowskiego, który wcześniej projektował mu kościół w Goniądzu. Księdzu Proboszczowi podobała się koncepcja ideowo-architektoniczna. Zaproponowana świątynia łączyła ideę Matki Boskiej jako "Gwiazdy Zarannej" z litanii do Matki Boskiej z nowatorskimi formami architektonicznymi. Miała być pomnikiem wdzięczności Bogu za odzyskaną przez Polskę niepodległość.
W 1927 r. przystąpiono do prac budowlanych przy kościele. Sprawom budowy świątyni, a także integracji parafian służyło, wydawane od 1929 r. czasopismo parafialne "Jutrzenka Białostocka". W 1935 r. zakończono budowę kopuły nad nawą centralną, a w roku następnym nastąpił koniec prac przy wznoszeniu 78-metrowej wieży. Razem ze świątynią budowano też duży dom parafialny, w którym miał być również dom starców. Do wybuchu II wojny światowej kościół jeszcze nie był gotowy.
Kościół Św. RochaZa okupacji sowieckiej, w 1940 r., aby uchronić kościół przed zabraniem na cele świeckie, ks. Abramowicz przeniósł do niego nabożeństwa parafialne. Niemal przez całą wojnę trwały prace przy kościele, choć sam ks. Abramowicz był parokrotnie więziony, a raz nawet był już nad dołem do rozstrzelania. Kierownikiem budowy do 1945 r. był inż. K. Straszak, a następnie inż. arch. Stanisław Bukowski. Świątynię konsekrował abp Romuald Jałbrzykowski 18 VIII 1946 r.
Kościół św. Rocha jest jednym z najciekawszych polskich kościołów XX wieku, a znawcy coraz częściej zwracają uwagę, iż pod względem architektury jest jedną z bardziej oryginalnych budowli pierwszej połowy XX stulecia na świecie. Wnętrze kościoła odnowiono w 1990 r., później odremontowano wieżę.

Materiały dotyczące historii pochodzą ze strony internetowej Parafii św.Rocha w Białymstoku.

http://www.swroch.bialystok.opoka.org.pl/historia.html

Drugim obiektem sakralnym zbudowanym w Białymstoku wg projektu Oskara Sosnowskiego jest kościół p.w. św. Jana Boboli w Starosielcach. Innymi obiektami zrealizowanymi na Podlasiu wg projektów tego wybitnego architekta są: kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP w Hodyszewie oraz  kościół par. p.w. św. Agnieszki w Goniądzu.

 Unikalne pocztówki przedstawiające Kościół św. Rocha i inne obiekty Białegostoku na przestrzeni kilku okresów historycznych można zobaczyć na specjalnej stronie Archiwalne Podlasie 


Kościół Św. RochaCiekawostka: Niewiele osób przechodzących koło kościoła św. Rocha wie, że posiada on podziemne tunele-lochy, a niektóre ich elementy są całkiem nieźle widoczne, tylko trzeba wiedzieć co to jest. Wybudowane one zostały najprawdopodobniej w czasie powstawania świątyni i podejrzewam, że miały charakter jakiegoś systemu schronów, być może na wypadek wojny. Są to podziemne tunele i całkiem spore pomieszczenia o przekroju kolebkowym. Jeszcze w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku istniały całkiem dobrze zachowane wejścia, co prawda zamurowane, ale od czasu do czasu udało się wybić jakąś dziurę i pozwiedzać "tajemnicze" budowle. Później w trakcie wykonywania nowych chodników, zatarto ślady miejsc w których można dostać się do środka. System tuneli jest dookoła górki, niestety będąc w wieku szkolnym udało mi się spenetrować tylko część wzdłuż ulicy św. Rocha i u wylotu ulicy Krakowskiej. Tunele od strony ul. Dąbrowskiego, były już wtedy mocno zagruzowane, a potworne zarośla jakie porastały tamten teren do najbezpieczniejszych nie należały. Wejście od strony ul.św.Rocha znajduje się mniej więcej na wysokości schodów prowadzących do kościoła, a fragment zakrętu korytarza który biegnie wgłąb góry, wystaje dzisiaj w postaci półokrągłego fragmentu betonowego z trawnika. Pod ziemią są zasypane całkiem wygodne schody. Podobne wejście znajduje się pod chodnikiem w zakolu schodów na wylocie ul.Krakowskiej. W tamtym miejscu powinny znajdować się również dosyć płytko otwory wentylacyjne. Wszystkie te pomieszczenia w dniu likwidowania wejść były w znakomitym stanie technicznym i do dzisiaj znajdują się pod ziemią, czekając że może ktoś je kiedyś odkryje ponownie i wykorzysta. 


Zespół kościoła par. przy ul. księdza Abramowicza wpisany jest do rejestru zabytków pod nr: A-193 z 12.03.1975. W jego skład wchodzą:

- kościół p.w. Chrystusa Króla i św. Rocha, 1927-1946

- cmentarz kościelny

- ogrodzenie, po 1930

- plebania, 1928-31


Zapraszamy na wieżę kościoła św. Rocha skąd można podziwiać Panoramę 360 Białegostoku

 

Zdjęcia

Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha nocą©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha.©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha.©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Matka Boska stoi nie tylko na złotym półksiężycu ale też na rzeczywistym srebrnym globie.©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Postać Matki Boskiej (z 1936 r.)stojąca na zwieńczeniu wieży kościoła św. Rocha w niecodziennej scenerii.©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Rzeźba Stanisława Horno- Popławskiego w ołtarzu głównym przedstawiająca Chrystusa Króla.©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Wnętrze kościoła utrzymane tak jak z zewnątrz w modernistyczno- ekspresjonistycznym stylu zachwyca kryształową strukturą sklepień. ©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Witraż z symbolami Czterech Apostołów i gołębicą do plafonu nawy głównej kościoła Św. Rocha wg projektu Placydy Siedleckiej- Bukowskiej. ©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Drewniana ambona i ołtarz boczny pw. św. Antoniego wykonany według projektu Stanisława Bukowskiego w kościele św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Ołtarz boczny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP. Autorem projektu był architekt Stanisław Bukowski, który kontynuował po wojnie prace przy ukończeniu kościoła św. Rocha.©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Figura Chrystusa Dobrego Pasterza autorstwa Stanisława Horno- Popławskiego.©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Pozostałości dawnych tuneli podziemnych biegnących wokół Kościoła św. Rocha.©fot. Jarek Wojtach
Kościół Św. Rocha
Pasterz.

©fot. Jan Bogdan Boczko
Kościół Św. Rocha
Nawa główna.

©fot. Jan Bogdan Boczko
Kościół Św. Rocha
Prezbiterium.
©fot. Jan Bogdan Boczko
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Jan Bogdan Boczko
Kościół Św. Rocha
Spojrzenie na kościół św. Rocha wzdłuż ulicy Lipowej.©fot. Jan Bogdan Boczko
Kościół Św. Rocha
Widok ze wzgórza św. Rocha na zachodzące słońce za kościół św. Jadwigi Królowej.©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół św. Rocha widziany z o. Dziesięciny.©fot. Jan Bogdan Boczko
Kościół Św. Rocha
Św. Roch widziany od górki św. Magdaleny.©fot. Jan Bogdan Boczko
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Rzeźba Stanisława Horno- Popławskiego przedstawiająca Matkę Boską z Dzieciątkiem ustawiona na nagrobku budowniczego kościoła św. Rocha- księdza Adama Abramowicza.©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół św. Rocha nazywany też "Białym" pokryty złotem porannego słońca. ©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Jan Bogdan Boczko
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Jan Bogdan Boczko
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
W nowej szacie ulicy Lipowej©fot. Jan Bogdan Boczko
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Chrystus w nowej odświeżonej szacie przyprószony śniegiem. ©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Wnętrze kościoła św. Rocha po remoncie w 2013r.©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Sklepienie kościoła św. Rocha.©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kościół Św. Rocha©fot. Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Kryształowa struktura we wnętrzu świątyni to charakterystyczny element tej oryginalnej budowli. ©fot. Grzegorz Kossakowski

Zdjęcia archiwalne

1919 do 1939
Kościół Św. Rocha
Pocztówka wydana przez Sekcję Miłośników Fotografii przy Szkole Handlowej w Białymstoku, przedstawiająca widok z Górki św.Rocha na ul.Lipową. Zdjęcie zostało wykonane gdy jeszcze nie było obecnego kościoła, a na terenie znajdował się cmentarz.©umieścił: Jarek Wojtach
Kościół Św. Rocha
Przyszłościowa wizja budującego się jeszcze kościoła św. Rocha.
Ze zbiorów J. Murawiejskiego.©umieścił: Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Cegiełka na budowę kościoła św. Rocha o wartości 20groszy.
Ze zbiorów J. Murawiejskiego.©umieścił: Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
W lewym górnym rogu widać mocno zadrzewioną górkę cmentarną św.Rocha, jeszcze przed wybudowaniem istniejącego dzisiaj kościoła.©umieścił: Jarek Wojtach
Kościół Św. Rocha
Widok z wieży kościoła św. Rocha na ulicę Lipową. Ze zbiorów Muzeum Historycznego w Białymstoku.©umieścił: G. Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Wieża kościoła św Rocha w trakcie budowy około 1935 roku. Ze zbiorów Jana Murawiejskiego.©umieścił: Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Msza na placu przed budującym się kościołem św. Rocha w 1935 roku. Ze zbiorów Jana Murawiejskiego.©umieścił: Grzegorz Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Konstrukcja kopuły nad nawą centralną. Zdjęcie z 1935 roku pochodzi ze zbiorów Jana Murawiejskiego.©umieścił: Grzegorz Kossakowski
po roku 1945
Kościół Św. Rocha
Widok z wieży kościoła św.Rocha na narożnik ulic Lipowej i Krakowskiej - zdjęcie pochodzi z połowy lat pięćdziesiątych XX wieku.©umieścił: Jarek Wojtach
Kościół Św. Rocha
Widok z wieży kościoła św.Rocha na ulicę Lipową - połowa lat pięćdziesiątych XX wieku.©umieścił: Jarek Wojtach
Kościół Św. Rocha
Ze zbiorów Muzeum Historycznego w Białymstoku. ©umieścił: G. Kossakowski
Kościół Św. Rocha
Widok na kościół św.Rocha i ul.Krakowską - rok 1984©umieścił: Jarek Wojtach

Filmy

Filmy


Linki zewnętrzne

Link do Wikipedii
Strona internetowa Parafii św. Rocha w Białymstoku.
http://www.swroch.bialystok.opoka.org.pl/index.html
Panorama 360 z wieży kościoła św. Rocha.
http://ardani.pl/pan/roch/roch.html